Yaklaşık Maliyetinin Hesaplanması

Bir yapım işinin ihale edilebilmesi için öncelikle yaklaşık maliyetinin hesaplanması gerekmektedir. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’ndaki tahmini maliyet (I. Keşif) Kamu İhale Kanunu’nda yaklaşık maliyet olmaktadır . Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin başka bir ifade ile işi yapacak yüklenicinin sağlıklı seçilebilmesi yaklaşık maliyetin sağlıklı hesaplanabilmesine bağlıdır.

Aşırı düşük sınır değer hesabında en önemli bileşen yaklaşık maliyet olmaktadır. Yaklaşık maliyetin yanlış ve/veya eksik hesaplanması hem ekonomik açıdan en avantajlı teklifin yanlış seçilmesine ve hem de sözleşmenin uygulanma aşamasında uyuşmazlıklara neden olmaktadır.

Yaklaşık maliyetinin hesaplanması nasıl olur ?

Yaklaşık maliyet, ihale konusu yapım işinin öngörülen bedelini ifade eder. İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliğinde belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

Yaklaşık maliyet idarece görevlendirilecek personele hazırlatılabileceği gibi ihale yetkilisinin onayı alınmak suretiyle Kanunun 48. maddesine göre danışmanlık hizmet sunucularına ihale edilerek de hazırlatılabilir.

İdarelerce bütçenin programlanmasında kullanılmak üzere yaklaşık maliyet tespit edilir. İdareler ihale konusu yapım işinin yaklaşık maliyetini dikkate alarak ihalenin eşik değerin  altında kalıp kalmadığını belirler. İhale ilan süreleri ve yeterlik kriterlerinin belirlenmesinde de yaklaşık maliyetten yararlanılır.

İhale komisyonları ekonomik açıdan en avantajlı teklifin seçiminde, aşırı düşük sınır değerin hesaplanmasında bu yaklaşık maliyetlerden yararlanacaklardır.

Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmez. İhale komisyonu tarafından teklif zarfları açılmadan isteklilere açıklanır. Böylelikle isteklilerin tekliflerini maliyet hesabı yaparak tespit etmeleri amaçlanmıştır.

Yaklaşık Maliyetin Hesaplanmasında  Bileşenler

1. Yaklaşık maliyet hesabına esas miktar bileşeni

2. Yaklaşık maliyet hesabına esas birim fiyat bileşeni
3. Yüklenici kar ve genel giderler karşılığı

Yaklaşık Maliyet Hesabına Esas Miktarların Tespit Çalışmaları Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir.

1. a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması
2. b) Proje (tasarım) yapılması Bir yapının yapılabilmesi için öncelikle mimari tasarımlarının düzenlenmesine gerek vardır.

Mimari tasarımlar düzenleniş şekline göre üçe ayrılır.

1) Avan tasarım (Ön Proje): Ön proje; bir yapının kesin ihtiyaç programını, mahal listesini, belirlenen maliyet tavanı ve arsa verilerini kapsar. Avan tasarımda vaziyet planı, kat ve çatı planları ile kesit, görünüş ve detay listesi bulunur. Avan tasarımlar 1/200 ölçeğinde düzenlenir.

2) Kesin tasarım: Bir yapının onanmış avan tasarımına göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, tüm yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçlerinin ve teknik özelliklerinin belirtildiği tasarımdır. Kesin tasarımlar genellikle 1/100 ölçekte düzenlenir.

3) Uygulama tasarımı: İnşaata ait onaylanmış kesin tasarıma göre yapının her türlü ayrıntısının detaylara uygun ölçüde mimari elemanları içerecek şekilde inşaatın her aşamasında kullanılabilecek özellikte hazırlanır. Bu tasarımlar genellikle 1/50 ölçekte düzenlenir. Mimari uygulama tasarımları dışında düzenlenmesi gereken tasarımlar ise statik ve betonarme, elektrik, sıhhi ve kalorifer tesisat uygulama tasarımlarıdır.

1. c) Mahal listesi hazırlanması Ön proje, kesin proje veya uygulama projelerine dayalı olarak yapım işinin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır.
2. d) Birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanması Ön veya kesin projeye göre birim fiyat teklif usulü ile ihalelerde; idareler imalat kalemlerinin adını, yapım şartlarını, ölçü birimi ve şeklini, birim fiyata dahil ve hariç unsurları ihtilafa meydan vermeyecek biçimde birim fiyat tariflerini hazırlarlar.
3. e) Metraj listelerinin hazırlanması Proje ve mahal listelerindeki imalat kalemlerinin hangi kısımda ne miktarda yapılacağını gösteren metraj listeleri hazırlanır.

Yaklaşık Maliyet Hesabına Esas Fiyat ve Rayiçlerin Tespit Yöntemleri

İdarelerce ihale konusu yapım işine ait yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespitinde;

1. a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar,
2. b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler,
3. c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,

ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,

1. d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri, esas alınır. İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

Yüklenici Kar ve Genel Giderler Karşılığı

Yaklaşık maliyet hesabında yüklenici kar ve genel giderler karşılığı olarak %25 alınacaktır. Ancak ihaleden sonra yeni birim fiyat tanziminde yüklenici kar ve genel giderler karşılığı olarak %25’e kadar bir oran ya yüklenici ile birlikte tespit edilecek ya da İdari Şartnamenin veya Sözleşme Tasarısının Diğer hususlar bölümüne idarece belirlenen oran uygulanacaktır.

Yaklaşık Maliyet Hesaplama Yöntemleri

İdarelerce bütçenin programlanmasında kullanılmak üzere yaklaşık maliyet hesaplama yöntemi henüz uygulama projeleri hazırlanmadan yatırımın yatırım programına alınması aşamasında bütçeye ödenek konulabilmesi için yaklaşık maliyet hesaplama yöntemidir. Birçok kamu kurumu bütçeye ödenek konulabilmesi için gerekli olan yaklaşık maliyeti bu yöntemle hesaplamaktadırlar. Bu model, proje maliyetlerini hesaplayabilmek ve tahmin edebilmek için proje özelliklerini bir matematik modelde kullanmayı içermektedir.

Örneğin; bina inşaatlarında m2 maliyet aşağı yukarı aynıdır. Ülkemizde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından her yıl yapı cinslerine göre bina m2  maliyetleri yayınlanır. Yapı yaklaşık maliyeti; binanın cinsi ve kapasitesi dikkate alınarak yapının toplam inşaat alanı ile yapı yaklaşık birim (m2) maliyet bedelinin çarpılması yoluyla bulunabilir. Birim maliyet bedeline %25 yüklenici kar ve genel giderler karşılığı dahildir. Bu maliyet yöntemi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yatırım bütçesine ödenek temini için kullanılmaktadır. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayınlanmış birim fiyatları ile yaklaşık maliyet hesaplanması Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas birim fiyat ve rayiçlerin tespitinde en çok kullanılan yöntem kamu kurum ve kuruluşları tarafından yayınlanan birim fiyat ve rayiçlerdir.

Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması Proje ve mahal listelerine uygun imalat kalemlerinin metrajı ile yaklaşık maliyetin hesabına esas fiyat ve rayiçlerle belirlenmiş birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara %25 kar ve genel giderler karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir. Yaklaşık maliyet hesabı yapılırken fiyat farkı ödenip ödenmeyeceği dikkate alınarak; fiyat farkı ödenecek işlerde yaklaşık maliyetin tespit edildiği tarihteki fiyatların, fiyat farkı ödenmeyecek işlerde ise işin yapım süreci içinde meydana gelebilecek fiyat değişiklikleri de dikkate alınarak hesaplanan fiyatlar esas alınmalıdır.Yaklaşık maliyet hesap cetveli ve onay belgesi ihale işlem dosyasının içinde muhafaza edilir ve bir ihale dokümanı değildir.

Yapım İşleri İhalelerinde Yaklaşık Maliyet

Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir:

1. a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması;
2. b) Proje zorunluluğu;
3. c) Mahal listesi hazırlanması;

ç) Metraj listelerinin hazırlanması;

1. d) Birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanması;
2. e) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özellikleri belirlenir.

Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti

İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde aşağıdaki bentlerde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler:

İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar,

1. b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler,
2. c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,

Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,

1. d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri,

(d) bendi uyarınca yapılacak piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde; iş, imalat ve/veya malzemenin yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili satıcılarından ve satıcılarından fiyat araştırması yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir. Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilir.

Yaklaşık maliyetin hesaplanması

İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmeliğin 9 uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir.

Yaklaşık maliyetin güncellenmesi

Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten ihalenin ilk ilan tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda yaklaşık maliyeti oluşturan unsurlar, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan ilgili endeksler üzerinden güncellenir.

YAKLAŞIK MALİYET HAZIRLAMA SLAYT İÇİN TIKLAYIN